การตัดผมถือเป็นเรื่องปกติที่ทุกคนต้องตัดอยู่เป็นประจำแต่ในวัฒนธรรมไทยกลับมองว่าเป็นพิธีกรรมทางจิตวิญญาณที่สำคัญ เนื่องมาจากความเชื่อและขนบธรรมเนียมปฏิบัติต่างๆ ที่สืบทอดกันมาแต่โบราณ เริ่มตั้งแต่การเลือกวันและเวลาในการตัดผม การเลือกใช้เครื่องมือตัดผม ตลอดจนวิธีการจัดการกับเส้นผมที่ตัดออกมา ซึ่งล้วนมีจุดประสงค์เพื่อนำโชคลาภ ความเจริญรุ่งเรืองมาสู่ตนและครอบครัว โดยในบทความนี้ เราจะพาคุณไปรู้จักประเพณีและความเชื่อเกี่ยวกับการตัดผมแบบไทยๆ ที่สืบทอดมาตั้งแต่อดีต ซึ่งจะทำให้คุณได้ซาบซึ้งถึงรากเหง้าและสายสัมพันธ์ทางวัฒนธรรมที่ลึกซึ้งของคนไทย เพื่อให้ไม่เสียเวลาของคนอ่านมากนัก เรามาดูกันว่า จะมีวันดี วันร้าย ตรงตามที่คุณรู้มาบ้างไหม ลองอ่านกันดูครับผม
ในสมัยก่อนชาวบ้านจะเชื่อว่า การตัดผมในวันและเวลาหนึ่งๆ นั้นจะมีผลต่อโชคชะตาของผู้นั้น โดยมีความเชื่อดังนี้
- วันพุธเป็นวันที่ดีที่สุดในการตัดผม เพราะเป็นวันพระ จะทำให้ผมงามและมีแต่สิ่งดีๆ เข้ามา
- วันพฤหัสบดีถือเป็นวันอาพาธ ถ้าตัดผมในวันนี้จะทำให้เจ็บป่วยได้ง่าย
- วันศุกร์ควรเว้นการตัดผม เพราะเป็นวันแรมแล้วจะทำให้ผมร่วง
- วันเสาร์ ถ้าตัดผมตอนเช้าจะทำให้ฝ่ายรวย ถ้าตัดบ่ายจะทำให้ฝ่ายจน
- วันอาทิตย์ ถ้าตัดผมจะทำให้มีเรื่องทะเลาะวิวาท
ในอีกความเชื่อหนึ่งในปัจจุบันมีดังนี้ครับ
วันดี
- วันอาทิตย์: เชื่อกันว่าเป็นวันแรกของสัปดาห์ ดังนั้นการตัดผมในวันนี้จะทำให้มีกำลังกาย สุขภาพแข็งแรง อายุยืนยาว มีโชคลาภเข้ามาเรื่อยๆ เพราะเป็นจุดเริ่มต้นที่ดี
- วันจันทร์: ถือเป็นวันที่เหมาะแก่การเริ่มต้นกิจการงานใหม่ๆ การตัดผมในวันนี้จึงเชื่อว่าจะนำพาความรุ่งเรือง โชคลาภ การค้าขายที่คึกคัก รวมถึงมีคู่ครองที่ดีมาสู่ชีวิต
- วันพฤหัสบดี: เป็นวันประสูติของพระพรหม ผู้ยิ่งใหญ่ การตัดผมในวันนี้จึงเชื่อว่าจะได้รับพรจากสรวงสวรรค์ ทำให้มีเกียรติยศชื่อเสียง ศักดิ์ศรี มีคนนับถืออย่างสูงส่ง
- วันศุกร์: ถือเป็นวันแห่งความงามและรัก การตัดผมในวันนี้จะทำให้ผมเงางาม หน้าตาผ่องใส ดึงดูดเพศตรงข้าม คนรักจะเพิ่มความรักและหวงแหนมากยิ่งขึ้น
- วันเสาร์: เชื่อกันว่าเป็นวันดี เพราะเทพบิดาทั้งหลายได้พักผ่อน ดังนั้นการตัดผมในวันนี้จะได้รับพลังบุญจากเทพเจ้า ทำให้รอดพ้นจากภยันตราย อุปสรรคต่างๆ แคล้วคลาดปลอดภัย
วันไม่ดี
- วันอังคาร: มีความเชื่อว่าเป็นวันร้าย วันนี้พระนารายณ์ต้องสู้รบกับพญานาค หากตัดผมจะทำให้มีศัตรู เกิดการทะเลาะวิวาทขึ้น รวมถึงอาจเจ็บป่วยหนัก
- วันพุธ: เป็นวันพระ สงวนไว้สำหรับการปฏิบัติศาสนกิจเท่านั้น ดังนั้นหากฝ่าฝืนตัดผมในวันนี้จะทำให้เกิดอาพาธ เจ็บป่วย ร้ายแรงถึงขั้นอันตรายได้
นอกจากนี้ยังมีความเชื่อว่า การตัดผมในช่วงเวลาดังต่อไปนี้จะเป็นมงคล
- ตอนรุ่งอรุณ (2 ชั่วโมงก่อนพระอาทิตย์ขึ้น ช่วง 07.00 น. ) จะทำให้มีร่างกายแข็งแรง สุขภาพดี
- ตอนเช้า จะทำให้ร่ำรวย มีโชคลาภ
- ตอนบ่าย จะทำให้มีเพื่อนฝูงมาก เป็นที่รักของคนทั่วไป
- ตอนค่ำ จะทำให้มีความสุขและโชคดีในชีวิต
ความเชื่อเกี่ยวกับสิ่งของต้องห้ามต่างๆ ที่นำมาใช้ในการตัดผม
สมัยก่อนคนไทยนั้นมีความเชื่อเกี่ยวกับสิ่งของที่นำมาใช้ในการตัดผมว่า จะส่งผลต่อชะตาชีวิตของผู้นั้น โดยเฉพาะกรรไกรตัดผม ชาวบ้านโดยทั่วไปจึงมีข้อห้ามต่างๆดังนี้
- ห้ามใช้กรรไกรตัดผมตัดผ้าหรือใช้ตัดของมีคม เพราะจะทำให้ชีวิตสั้นลง
- ห้ามเก็บกรรไกรตัดผมไว้ในที่มืด เพราะจะทำให้อายุสั้น สุขภาพทรุดโทรม
- ห้ามสกปรก ต้องล้างกรรไกรให้สะอาดด้วยน้ำมนต์หลังการใช้งาน เพื่อไม่ให้เป็นอันตรายต่อชีวิต
- ห้ามให้คนอื่นยืมกรรไกรตัดผมเด็ดขาด เพราะจะทำให้ผมร่วงและทำให้หวีดร้าย
ความเชื่อเรื่องการเก็บผมที่ตัดออกมา
เราอาจจะสงสัยว่า สมัยโบราณหลักจากตัดผมออกมาแล้วจะเก็บไว้ไหน ทำอย่างไร เรามาดูกันครับว่า จะมีความเชื่อหรือข้อห้ามอะไรบ้าง และแต่ละความเชื่อมันเพราะอะไรกัน?
- ไม่ควรเหยียบย่ำผมที่ตัดออกมา เพราะจะทำให้ชีวิตด้อยค่า ตกต่ำ
- เมื่อตัดผมเสร็จ ควรเก็บผมไว้ในที่สูง เช่น แขวนไว้บนเสา เพราะจะทำให้มีชีวิตที่ยืนยาว
- บางแห่งมีความเชื่อว่า ควรนำผมไปทิ้งในป่าช้า เพื่อไม่ให้อยู่ในวงจรแห่งความวุ่นวาย
- บางแห่งเชื่อว่า ผมคือชีวิตจิตวิญญาณ จึงนิยมนำผมไปวางไว้ที่รากไม้ใหญ่ หรือล้อมรอบบริเวณต้นไม้
ความเชื่อเรื่องการตัดผมของเด็ก
สำหรับเด็กเล็กหรือทารกนั้น มีความเชื่ออีกมากมายเกี่ยวกับการตัดผมครั้งแรก โดยมีรายละเอียดดังนี้
- หลายชุมชนมีประเพณีการ “ขึ้นผมปีก” หรือ “ตัดผมประกาย” เมื่อเด็กอายุครบ 1 ขวบหรือ 3 ขวบ นับเป็นพิธีสำคัญที่บอกถึงการเจริญวัยของเด็ก
- มีความเชื่อว่า การตัดผมครั้งแรกของเด็กจะส่งผลต่ออนาคตของเขา หากตัดผมได้ดี เด็กจะเจริญเติบโตอย่างสมบูรณ์ มีอายุยืนยาว ร่ำรวย และประสบความสำเร็จในชีวิต
- หลายพื้นที่จะจัดพิธีตัดผมครั้งแรกในวันมงคลต่างๆ เช่น วันเกิด วันขึ้นปีใหม่ หรือวันสำคัญทางศาสนา เพื่อความเป็นสิริมงคล
- การตัดผมครั้งแรกมักจะให้บุคคลสำคัญหรือผู้ทรงคุณวุฒิเป็นผู้ทำพิธี เช่น พระภิกษุ ผู้อาวุโส คนในครอบครัว เป็นต้น
- หลังการตัดผมเสร็จ มักจะมีการถวายผมที่ตัดออกมาไว้ที่ศาสนสถาน หรือแขวนไว้บริเวณบ้าน เพื่อเป็นสิริมงคลแก่เด็ก
ความเชื่อเรื่องการตัดผมผู้ใหญ่
นอกจากความเชื่อเรื่องการตัดผมของเด็กๆแล้ว ความเชื่อเรื่องการตัดผมยังมีให้เห็นในกลุ่มผู้ใหญ่ในสมัยก่อนดังนี้
- พ่อค้า แม่ค้าหลายรายมีความเชื่อว่า การตัดผมสั้นจะทำให้ธุรกิจร่ำรวย หากตัดผมยาวกว่าเดิมอาจจะพบกับความล้มเหลว
- ข้าราชการชั้นผู้ใหญ่บางท่านเชื่อว่า การตัดผมทรงสูงช่วยเสริมบารมีและเกียรติยศ
- สำหรับชายหนุ่ม การตัดผมสั้นจะทำให้ดูหล่อเหลา สาวๆถูกใจมากขึ้น
- แม่บ้านบางคนเชื่อว่า การตัดผมสั้นจะทำให้ทำงานคล่องตัวและประหยัดเวลาได้ดี
- บางตำราว่าไว้ว่า ผู้ชายควรตัดผมในช่วงขึ้น 15 ค่ำ เพื่อความมีกำลังวังชา
- สำหรับผู้หญิง ไม่ควรตัดผมในวันเสาร์ เพราะจะทำให้มีเรื่องทะเลาะวิวาทกับสามี
สรุปว่า ความเชื่อเกี่ยวกับการตัดผมในวัฒนธรรมไทยนั้นมีรากฐานมาจากหลายปัจจัย ทั้งจากคำสอนทางพุทธศาสนา ความเชื่อในโชคลาง และภูมิปัญญาดั้งเดิมของชาวบ้าน ซึ่งสืบทอดกันมาช้านาน ความเชื่อเหล่านี้ครอบคลุมเรื่องต่างๆ ตั้งแต่การเลือกวันและเวลาที่เหมาะสมในการตัดผม รวมถึงพิธีกรรม ขนบธรรมเนียมปฏิบัติ และการใช้อุปกรณ์ตัดผม
บางความเชื่อยังเกี่ยวข้องกับวิถีชีวิตและอาชีพ เช่น พ่อค้าแม่ค้าเชื่อว่าการตัดผมสั้นจะทำให้ธุรกิจรุ่งเรือง ขณะที่แม่บ้านเชื่อว่าผมสั้นจะทำให้ทำงานบ้านคล่องตัวขึ้น นอกจากนั้นยังมีความเชื่อเกี่ยวกับพิธีตัดผมครั้งแรกสำหรับเด็กเล็ก ซึ่งมองว่าเป็นประเพณีสำคัญที่จะนำพาไปสู่ชีวิตที่ดีงามและประสบความสำเร็จ แม้วันนี้ความเชื่อบางอย่างอาจหายไปตามเวลา แต่ก็ยังมีคนไทยอีกจำนวนไม่น้อยที่ยังคงยึดถือ ตามประเพณีแต่โบราณ ซึ่งสะท้อนให้เห็นถึงภูมิปัญญา มรดกทางวัฒนธรรมที่งดงาม และความผูกพันกับรากเหง้าไทยที่คงอยู่คู่คนไทยมาอย่างช้านานครับ สำหรับวันนี้ เรื่องเล่าเกี่ยวกับความเชื่อเรื่องการตัดผมของคนไทย ก็จบลงแต่เพียงเท่านี้ สำหรับตอนหน้าจะเป็นเรื่องใดนั้น ติดตามกันได้ที่มามูมะนะคร้าบบ ขอบคุณคร้าบบบ
